Những điều học sinh cần biết về an ninh mạng & mối nguy hiểm

Bên cạnh những lợi ích như cung cấp không gian học tập tiện lợi, tạo cơ hội tiếp xúc với đa dạng nguồn kiến thức, dễ dàng kết nối với mọi người xung quanh thì không gian mạng cũng tiềm ẩn nguy hiểm cần được nhấn mạnh và cảnh báo. Dưới đây là một số mối nguy tiềm ẩn mà học sinh cần phải cẩn trọng:

1. Nguy cơ bị lừa đảo tài chính

Nguy cơ bị lừa đảo tài chính là một vấn đề nghiêm trọng. Internet đang trở thành môi trường phát triển của các kỹ thuật lừa đảo tinh vi. Học sinh dễ dàng rơi vào bẫy của các trang web giả mạo hay những email lừa đảo, gây thiệt hại về tài chính và ảnh hưởng đến vấn đề bảo mật thông tin của các em. 

2. Nguy cơ bị bắt nạt trực tuyến

Thực tế, bắt nạt trực tuyến đang diễn ra phức tạp với đa dạng hình thức và ở nhiều lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em, thanh thiếu niên. Theo thống kê từ Quỹ nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) tại Việt Nam, hiện nay, cứ 5 trẻ em và thanh thiếu niên thì có 1 trẻ em bị bắt nạt trên mạng, đáng lo ngại 3/4 trong số đó không biết tìm kiếm sự giúp đỡ ở đâu (Nguồn: Báo Thanh niên).

Theo UNICEF, các hình thức của bắt nạt trực tuyến có thể thường xảy ra là:

• Lan truyền những thông tin sai sự thực hoặc đăng những bức ảnh đáng xấu hổ của ai đó trên mạng xã hội.
• Gửi tin nhắn hoặc đe dọa gây tổn thương qua các nền tảng kỹ thuật số, mạo danh ai đó và thay mặt họ gửi những thông điệp ác ý cho người khác.
• Giả danh ai đó và lấy danh nghĩa của họ gửi những tin nhắn ác ý cho người khác hoặc thông qua tài khoản giả mạo.

Những hành vi này có ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe tinh thần đối với lứa tuổi thanh thiếu niên và có thể trở thành những tổn thương tâm lý vĩnh viễn. Thậm chí, nhiều học sinh có thể rơi vào tình trạng suy sụp, tuyệt vọng và có những hành động gây hại cho bản thân.

3. Nguy cơ bị quấy rối tình dục

Trên không gian mạng rộng lớn, học sinh có thể không có đủ kiến thức để nhận diện các tình huống quấy rối tình dục trực tuyến hoặc biết cách phản ứng đúng cách. Nhiều học sinh tiếp xúc với nội dung và thông tin không thích hợp với tuổi của mình, làm tăng nguy cơ tiếp xúc với các tình huống quấy rối. 

Mặt khác, tính ẩn danh của Internet cũng tạo cơ hội để những kẻ có ý đồ xấu thực hiện hành vi quấy rối của mình. Đây là một vấn đề nghiêm trọng, có thể gây tổn thương rất lớn đến sức khỏe tinh thần.

4. Nguy cơ bị ảnh hưởng bởi những nội dung độc hại

Internet tuy là một môi trường thông tin rộng mở nhưng nó cũng chứa đựng nhiều loại thông tin sai lệch, bạo lực hoặc kích thích, không phù hợp với độ tuổi của học sinh. Những nội dung độc hại bao gồm hình ảnh, video hoặc thông tin bạo lực, thiếu tính nhân văn,... có thể gây ảnh hưởng xấu đến tâm hồn và tinh thần của các em. Điều này có thể gây lo lắng, sợ hãi hoặc thậm chí dẫn đến các vấn đề tâm lý nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, tiếp xúc với nội dung độc hại có thể ảnh hưởng đến cách trẻ em nhìn nhận thế giới xung quanh. Nó có thể dẫn đến sự lệch lạc trong hành vi, giao tiếp và quan điểm của học sinh. 

Những điều học sinh cần biết về an ninh mạng cũng bao gồm vai trò của mỗi cá nhân trong việc phòng tránh những rủi ro về an ninh mạng. Trong đó, vai trò của học sinh, phụ huynh và nhà trường có liên kết chặt chẽ và xuyên suốt với nhau. 

Vai trò của học sinh

Học sinh đại diện cho thế hệ tương lai của xã hội. Chính vì vậy, việc các em được trang bị kiến thức về an ninh mạng sẽ ảnh hưởng lớn đến cách mà Internet sẽ phát triển và được sử dụng trong tương lai. Ngoài ra, học sinh cũng là một trong những nhóm đối tượng tiếp xúc nhiều với công nghệ, thường xuyên sử dụng internet trong học tập cũng như trong cuộc sống hàng ngày. Do đó, các em là những người dễ bị ảnh hưởng và có nhiều khả năng gặp phải các tình huống rủi ro trên mạng.

Vậy nên, để phòng tránh những mối nguy về an ninh mạng cho bản thân nói riêng cũng như gìn giữ sự an toàn trên không gian mạng nói chung, học sinh cần chú ý một số điểm sau:

Tạo và duy trì mật khẩu mạnh cho các tài khoản trực tuyến

Mật khẩu nên được thiết lập dài, bao gồm cả chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt. Các em cũng nên tránh sử dụng thông tin cá nhân dễ đoán như ngày sinh hay tên để tạo mật khẩu.

Kiểm tra và cập nhật thường xuyên phần mềm và ứng dụng

Đây là biện pháp quan trọng trong việc giữ cho hệ thống mạng được an toàn. Việc cập nhật sẽ đảm bảo rằng các lỗ hổng bảo mật mới được vá kịp thời, từ đó ngăn chặn các mối nguy hiểm tiềm tàng như tin tặc tấn công hay virus xâm nhập.

Tránh chia sẻ các thông tin cá nhân và tài khoản trên các trang web không đáng tin cậy

Việc tiết lộ các thông tin như số điện thoại, địa chỉ email hoặc địa chỉ nhà trên các trang web không xác thực có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Nhiều trường hợp kẻ xấu sẽ sử dụng thông tin của các em để mạo danh và thực hiện các hành vi bất hợp pháp.

Nhận diện và phòng tránh các email lừa đảo hay tin nhắn gian lận

Một số dấu hiệu cảnh báo mà các em nên chú ý bao gồm: Sử dụng ngôn ngữ rút gọn hay ký tự kì lạ, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc các liên kết không rõ nguồn gốc.

Sử dụng mạng riêng ảo (VPN) khi kết nối từ các mạng công cộng hoặc không tin cậy 

Đây là một biện pháp bảo vệ khác mà học sinh có thể áp dụng. VPN giúp người dùng mã hóa kết nối và bảo vệ thông tin khi truy cập internet từ các mạng không tin cậy, đặc biệt khi sử dụng Wi-Fi công cộng. 

Vai trò của phụ huynh 

Phụ huynh là người gần gũi và có ảnh hưởng lớn nhất đến học sinh. Do đó, phụ huynh đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an ninh mạng cho con em mình. 

Dưới đây là những lưu ý vô cùng cần thiết giúp ba mẹ nuôi dạy con đúng cách trong thời đại số 4.0:

• Tăng cường nhận thức: Phụ huynh cần trang bị cho con em mình những kiến thức cơ bản về an ninh mạng, như cách nhận biết các mối nguy hiểm trực tuyến, cách phòng tránh và xử lý khi gặp phải các tình huống nguy hiểm.
• Trao đổi, chia sẻ: Phụ huynh cần thường xuyên trao đổi, chia sẻ với con em mình về những vấn đề liên quan đến an ninh mạng.
• Giám sát, quản lý: Phụ huynh cần thường xuyên giám sát, quản lý việc sử dụng Internet và các thiết bị điện tử của con em mình.

Ba mẹ có thể tham khảo thêm Khóa học lập trình tại MindX để con được nâng cao các kỹ năng mềm cần thiết trong thời đại số, giúp con nhận diện và phòng ngừa các chiêu trò và thông tin lừa đảo trên mạng. 

Vai trò của nhà trường 

Nhà trường là nơi học sinh dành phần lớn thời gian trong ngày. Do đó, nhà trường cần có những biện pháp để giáo dục và bảo vệ học sinh khỏi những nguy cơ tiềm ẩn trên mạng.

• Tuyên truyền, giáo dục: Nhà trường cần thường xuyên tuyên truyền, giáo dục học sinh về an ninh mạng thông qua các buổi ngoại khóa, các hoạt động ngoại khóa,...
• Đào tạo kỹ năng: Nhà trường cần đào tạo cho học sinh những kỹ năng cần thiết để sử dụng Internet an toàn, như cách bảo mật thông tin cá nhân, cách nhận biết và phòng tránh các mối nguy hiểm trực tuyến,...
• Kiểm soát: Nhà trường cần có những quy luật kiểm soát việc sử dụng Internet của học sinh, như sử dụng phần mềm lọc nội dung, chặn các trang web độc hại,...

Việc phối hợp chặt chẽ giữa phụ huynh và nhà trường sẽ giúp học sinh sử dụng Internet an toàn và hiệu quả, tránh khỏi những nguy cơ tiềm ẩn. 

Trên đây là tổng hợp những điều học sinh cần biết về an ninh mạng. Mong rằng những thông tin mà MindX chia sẻ trên đây sẽ giúp học sinh duy trì an toàn trực tuyến và giảm thiểu nguy cơ gặp phải các tình huống nguy hiểm trên không gian mạng. Để giúp con hiểu đúng và sử dụng công nghệ đúng cách, bố mẹ hãy là những người bạn đồng hành hướng dẫn con và cho con tham gia khóa học lập trình để sử dụng công nghệ vào mục đích tốt.