Ba mẹ làm thế nào để trẻ học lập trình Python đơn giản và hiệu quả?

1. Lập trình Python dễ học, đọc và viết với trẻ em

Để giúp trẻ hứng thú với việc viết mã, ba mẹ cần giới thiệu cho con một ngôn ngữ dễ học, dễ đọc và dễ sử dụng. Python là một ngôn ngữ lập trình rất dễ học, ngay cả với trẻ em. 

Các hướng dẫn, cú pháp cơ bản của Python sẽ giúp trẻ dù chưa có kiến thức về mã hóa cũng có thể dễ dàng bắt đầu. So với những ngôn ngữ lập trình khác, mã lệnh của Python ngắn gọn, dễ đọc và dễ ghi nhớ hơn. Với cấu trúc thân thiện với người dùng, Python tạo ra các dòng mã với ít bước hơn nhiều so với ngôn ngữ lập trình khác. So với code Java, code Python ngắn hơn tới 3 – 5 lần, thậm chí là 5 – 10 lần so với code C++. Chẳng hạn, để viết "Hello, world!"trong khi Python viết lệnh ngắn gọn đơn giản: print("Hello, world!"), thì Java viết lệnh: System.out.println("Hello, world!"); lệnh của code C++ là: #include <iostream> int main() { std::cout << "Hello, world!" << std::endl; return 0; }

Ngoài ra, Python sử dụng cú pháp gần gũi với ngôn ngữ tự nhiên hơn nhiều so với các ngôn ngữ lập trình khác. Viết mã bằng Python gần như việc viết bằng tiếng Anh thông thường đến mức trẻ có thể nhanh chóng bắt đầu với các dự án của riêng mình. Điều này làm cho việc ba mẹ chọn Python là ngôn ngữ lập trình đầu tiên cho trẻ rất phù hợp và dễ tiếp cận.

2. Lập trình Python linh hoạt và có nhiều ứng dụng thực tế đối với trẻ

Python là ngôn ngữ được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ lập trình website, ứng dụng di động đến trí tuệ nhân tạo, học máy. Trẻ sẽ hứng thú hơn rất nhiều khi được học một ngôn ngữ lập trình có thể ứng dụng vào thực tế. Với Python, trẻ có thể ứng dụng để xử lý hình ảnh, phát triển website cá nhân, thậm chí là xây dựng một game đơn giản…

Cùng với đó, Python sở hữu nhiều thư viện hữu ích giúp trẻ phát triển các ứng dụng. Trẻ có thể tự xây dựng, phát triển dự án cá nhân trên môi trường lập trình được cài đặt sẵn như IDLE, PyCharm… kết hợp với các thư viện hỗ trợ để hoàn thiện dự án.

Bên cạnh đó, Python được sử dụng rộng rãi trong các công ty nổi tiếng như Google, Instagram, YouTube, Dropbox … cũng như là nền tảng ngôn ngữ quan trọng trong các lĩnh vực công nghệ khác. Việc trẻ được làm quen, học tập với ngôn ngữ lập trình Python sẽ mang đến tiềm năng nghề nghiệp lớn trong tương lai của con.

1. Nâng cao kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy duy logic

Python là ngôn ngữ lập trình khuyến khích cách tiếp cận hợp lý và có cấu trúc trong giải quyết vấn đề. Học ngôn ngữ này giúp trẻ em phát triển khả năng giải quyết vấn đề, tư duy logic và sự chú ý đến chi tiết.

Bằng cách viết mã lập trình để tạo ra các chương trình, trẻ có thể học cách chia nhỏ vấn đề phức tạp thành các phần nhỏ hơn, dễ quản lý hơn, và phát triển các giải pháp logic từng bước một. Nếu gặp phải các vấn đề như lỗi hoặc chưa có được kết quả như ý, chính trẻ là người tự mình giải quyết các vấn đề đang gặp phải, để tìm được cách xử lý đúng nhất.

Chẳng hạn, khi trẻ muốn tạo ra một trang web đơn giản để chia sẻ các bức tranh vẽ của mình. Trẻ sẽ học cách lên kế hoạch và sắp xếp thông tin cho các phần của trang web, từ giao diện người dùng đến cách lưu trữ, hiển thị hình ảnh để cho ra mắt một website phù hợp với nhu cầu của bản thân.

2. Phát triển khả năng sáng tạo và khuyến khích đổi mới

Python cho phép trẻ em xây dựng các chương trình và ứng dụng của riêng mình, từ đó giúp phát triển sự sáng tạo và khuyến khích đổi mới. Trẻ em có thể sử dụng trí tưởng tượng của mình để tạo ra các dự án giải quyết các vấn đề thực tế, tự động hóa các nhiệm vụ hoặc đơn giản là để giải trí.

Ngôn ngữ lập trình Python cung cấp rất nhiều linh hoạt và có thể được sử dụng để tạo ra nhiều loại chương trình khác nhau, bao gồm trò chơi, trang web và các công cụ tương tác.

Ví dụ, khi học Python, trẻ có thể phát triển trò chơi đơn giản như trò chơi đoán số. Trong trò chơi thú vị này, trẻ sẽ tạo một chương trình với một số ngẫu nhiên từ 1 đến 100. Sau đó, người  chơi sẽ được yêu cầu tham gia đoán số mà máy tính đã chọn. Trò chơi sẽ đưa ra gợi ý về việc số đó có thể sẽ là số thấp hơn hoặc số lớn hơn cho đến khi người chơi đoán đúng.

Thông qua quá trình này, trẻ không chỉ được cung cấp các kiến thức về lập trình như kiểm soát vòng lặp, xử lý việc random số, kiểm tra số… mà còn phải nghĩ ra các luật chơi, hiển thị thông tin trên màn hình và xử lý phản hồi từ người chơi, từ đó nâng cao sự sáng tạo và kỹ năng thiết kế trò chơi của mình.

Link tham khảo xây dựng trò chơi đoán số bằng Python: 

https://www.youtube.com/watch?v=XlZDv2BgTk4 

3. Nâng cao kỹ năng toán học và tư duy tính toán

Python là ngôn ngữ lập trình tuyệt vời để trẻ học về tư duy tính toán và nâng cao kỹ năng toán học. Bởi Python cung cấp các công cụ để làm việc với số và thực hiện các phép tính. Thông qua ngôn ngữ Python con sẽ được học về các khái niệm như biến số, toán tử, vòng lặp và hàm - đây là những khối xây dựng cơ bản của lập trình.

Lập trình Python sẽ giúp việc học toán học của trẻ trở nên đơn giản và dễ dàng hơn ở trường học. Việc giải các bài toán xác suất, thống kê, giải tích sẽ không còn quá khó đối với trẻ. Ba mẹ sẽ chứng kiến não bộ của trẻ thông minh hơn khi con học cách áp dụng những khái niệm của Python trong thế giới thực thông qua mã hóa.

Chẳng hạn, trẻ có thể sử dụng Python để viết chương trình giải các bài toán học phức tạp như tính toán chu vi, diện tích của các hình học như hình vuông, hình chữ nhật, hình tam giác, hình tròn. Hoặc với các bài tập toán về xử lý số liệu, trẻ dùng Python để tính toán và phân tích các dữ liệu số liệu như thống kê đơn giản, tính trung bình cộng, tỉ lệ phần trăm…

Dùng Python tính tỉ lệ phần trăm của một giá trị so với tổng

4. Khuyến khích cộng tác và làm việc nhóm

Ngôn ngữ lập trình Python thường được sử dụng trong các dự án nhóm và phát triển mã nguồn mở, điều này khuyến khích hợp tác và làm việc nhóm. Trẻ có thể cùng nhau làm việc trên các dự án lập trình, chia sẻ ý tưởng và kiến thức, và học hỏi từ những sai lầm của nhau. Từ đó, giúp các con phát triển các kỹ năng xã hội như giao tiếp, tôn trọng, tự tin, tự chủ, tự quản… và học cách cùng nhau làm việc để đạt được mục tiêu chung.

Trẻ có thể cùng nhau tham gia vào việc phát triển một trang website cho lớp học của mình. Một bạn viết mã lập trình để hiển thị thông tin về các hoạt động của lớp, một bạn khác có thể thiết kế giao diện người dùng, và nhóm còn lại có thể tìm cách để cải thiện tính năng và thẩm mỹ của trang web. Trong quá trình xây dựng website các con sẽ học cách phối hợp, giải quyết các vấn đề kỹ thuật cùng nhau, và chia sẻ trách nhiệm để đạt được kết quả tốt nhất.

5. Dễ dàng tiếp cận với các ngôn ngữ lập trình khác

Python là ngôn ngữ lập trình dễ học, có cú pháp đơn giản giúp việc học lập trình của trẻ trở nên dễ dàng, hấp dẫn. Thông qua ngôn ngữ này, trẻ có thể tạo ra rất nhiều thứ từ đơn giản đến phức tạp như các trò chơi, đoạn phim hoạt hình hay các chương trình tương tác khác.

Đồng thời, Python cung cấp cơ sở vững chắc về kiến thức lập trình như biến, cấu trúc, vòng lặp.. Việc trẻ học Python và quen thuộc với cú pháp, logic lập trình sẽ giúp con thấy dễ dàng hơn khi chuyển sang học các ngôn ngữ lập trình khác như C++, Java, C#. Điều này giúp trẻ không bị quá tải kiến thức và tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập và phát triển kỹ năng lập trình của con.

Chẳng hạn, nếu trẻ muốn học sang ngôn ngữ lập trình JavaScript để phát triển các ứng dụng, trẻ sẽ thấy trong ngôn ngữ này có rất nhiều khái niệm cơ bản như biến, điều kiện, vòng lặp và hàm trong Python cũng có trong JavaScript. Nhờ đó mà trẻ không chỉ nắm vững kiến thức mà còn dễ dàng hiểu, áp dụng những kiến thức đã học từ Python vào việc học ngôn ngữ mới. Việc học JavaScript trở nên hấp dẫn, hứng thú hơn nhiều đối với trẻ.

Biến và dữ liệu trong Python và JavaScript đều sử dụng let hoặc var để khai báo biến.

Trong hàm: Python và JavaScript đều hỗ trợ việc định nghĩa và sử dụng hàm.

6. Chuẩn bị cho trẻ cơ hội học tập và nghề nghiệp về công nghệ

Python được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp như công nghệ thông tin, tài chính và chăm sóc sức khỏe… Đây cũng là ngôn ngữ phổ biến trong giới học thuật, được nhiều trường đại học sử dụng trong các chương trình giảng dạy về khoa học máy tính.

Python được rất nhiều các công ty công nghệ trên thế giới yêu thích và sử dụng cho nhiều mục đích như Google, Youtube, Facebook, IBM, NASA, Dropbox, Yahoo, Mozilla, Quora, Instagram, Uber và Reddit. Với Google, Python được sử dụng cho mọi thứ từ thuật toán AI đến App Engine Cloud. Trong khi đó, 99,9% mã của Dropbox là bằng Python, bao gồm phần phụ trợ máy chủ, máy khách để bàn, logic bộ điều khiển trang web, phần phụ trợ API và các công cụ phân tích.

Việc trẻ thành thạo Python sẽ mang đến nhiều triển vọng việc làm trong tương lai của con, có nhiều cơ hội làm việc trong các ngành đang phát triển của nền kinh tế với mức lương hấp dẫn. “Theo Indeed, năm 2021 mức lương của lập trình viên Python ở Mỹ là 108,598 USD, ở Thụy Sĩ đạt 103,550 USD, tại Đức được trả 65,020 USD...”. (Link tham khảo: https://www.griddynamics.com/blog/python-developer-salary-usa). Lập trình Python là một kỹ năng quan trọng giúp trẻ em nâng cao cơ hội thành công trong công việc tương lai.

Khi trẻ tham gia vào lộ trình học tập ngôn ngữ lập trình Python của MindX, trẻ được thực chiến tại thung lũng công nghệ “Little Silicon Valley” với cơ hội học tập, thực tập sớm tại các dự án công nghệ, khám phá các ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo cũng như mở ra cánh cửa kết nối cơ hội làm việc với các đối tác hàng đầu trong ngành. MindX hiện đang có 3 chương trình bảo trợ việc làm gồm: 6 năm - 5 năm - 3 năm được xây dựng cá nhân hóa phù hợp với nhu cầu, độ tuổi của trẻ để tối ưu khả năng của từng học viên. Lộ trình bảo trợ cung cấp kiến thức lập trình từ cơ bản đến nâng cao, hỗ trợ định hướng tư vấn 1-1. Đồng thời trẻ được phát triển các kỹ năng như thuyết trình, ngoại ngữ, làm việc nhóm cũng như được học tập trong cộng đồng với nhiều nhà khởi nghiệp công nghệ. Đặc biệt, chương trình cam kết công việc và cơ hội thực tập cho trẻ tại công ty công nghệ ngay từ khi học cấp 3. Với mạng lưới hợp tác gần 200 doanh nghiệp lớn trong nước và quốc tế như Viettel, FPT, VNG, Sapo, Shopee, Chope, Amazon, Ebay… MindXJobs sẽ hỗ trợ trọn đời cho các bạn trẻ đến khi tìm được việc làm phù hợp với bản thân.

1. Độ tuổi thích hợp để trẻ bắt đầu học lập trình Python

Theo báo The Times Of India, Mark Zuckerberg cho biết con gái ông bắt đầu học lập trình từ khi mới 3 tuổi. Ngoài ra, tại Ấn Độ nhiều trẻ em ở độ tuổi tiểu học đã có khả năng lập trình. Vậy độ tuổi nào là phù hợp để trẻ tiếp xúc với lập trình? Theo các chuyên gia giáo dục và tâm lý học trẻ em tại Algorithmics, trẻ có thể bắt đầu học lập trình từ khi mới 5 tuổi. Trẻ đang trong giai đoạn tò mò, muốn khám phá và tìm hiểu mọi thứ. Nếu trẻ được học ngôn ngữ lập trình từ sớm sẽ phát huy được hết các kỹ năng như tư duy logic, sáng tạo, xử lý vấn đề…

Độ tuổi phù hợp để trẻ bắt đầu học lập trình Python có thể khác nhau tuỳ thuộc vào sở thích, nhu cầu, khả năng tiếp xúc công nghệ của từng trẻ. Trẻ em từ 8 tuổi có thể bắt đầu học Python cơ bản. Bởi ở độ tuổi này, trẻ đã phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề và có hiểu biết cơ bản về toán học. Trẻ cũng đã có khả năng đọc và viết đủ để sử dụng Python. Lúc này, cần tạo sự hứng thú để trẻ học Python dễ dàng, hiệu quả hơn. Chẳng hạn, ba mẹ có thể sử dụng Scratch, PythonTurtle để giúp việc học của con trở nên thú vị và dễ tiếp cận hơn.

Quyết định bắt đầu học Python cho trẻ, ba mẹ cần căn cứ vào sự sẵn sàng và hứng thú của từng em với ngôn ngữ lập trình.

2. Khuyến khích và tạo môi trường để trẻ học lập trình Python

Để khuyến khích trẻ em hứng thú với việc học lập trình Python, ba mẹ cần tạo cho con một môi trường học tập tốt như máy tính có cấu hình đủ mạnh để chạy chương trình Python, các công cụ, tài liệu học tập, không gian học tập thoải mái.

Cùng với đó, ba mẹ hãy chia sẻ những câu chuyện về những lập trình viên trẻ đã thành công với Python để trẻ nhận thấy ai cũng có thể xuất sắc trong lập trình Python nếu có sự cống hiến và đam mê. Chẳng hạn như câu chuyện về Nick D'Aloisio - một nhà phát triển phần mềm người Anh, đã sử dụng Python để phát triển ứng dụng di động trí tuệ nhân tạo có tên là Summly khi chỉ mới 15 tuổi. Sau đó, đã được Yahoo mua lại với giá khoảng 30 triệu USD.

3. Tự học lập trình Python thông qua các công cụ, tài nguyên miễn phí

Trẻ có thể tự học lập trình Python thông qua các tài liệu, video được chia sẻ bởi cộng đồng Python. Việc trẻ tự học sẽ giúp trẻ nâng cao khả năng tự học cũng như học kiến thức mới, luyện tập, thực hành viết lệnh thành thạo.

Ba mẹ có thể tham khảo một số website miễn phí như:

- Khan Academy. Link tham khảo: https://www.khanacademy.org/

- Code.org. Link tham khảo: https://code.org/

- Codecademy. Link tham khảo: https://www.codecademy.com/

4. Tham gia các trò chơi để trẻ học lập trình Python

Trò chơi là một cách tuyệt vời để ba mẹ thu hút trẻ học lập trình Python. Hãy giới thiệu cho con các trò chơi lập trình Python được thiết kế dành riêng cho trẻ, như:

• CodeCombat. Đây là một trò chơi trực tuyến giúp trẻ học ngôn ngữ Python thông qua lối tương tác. Trẻ sẽ phải vượt qua các thử thách viết mã, chiến đấu và nâng cao kỹ năng của mình trong khi chơi. Link tham khảo: https://codecombat.com/
• Codesters. Là một nền tảng trực tuyến kết hợp mã hóa với thiết kế trò chơi, trẻ có thể tạo trò chơi, hoạt hình, câu chuyện tương tác của bản thân bằng Python. Với việc cung cấp hướng dẫn từng bước và giao diện thân thiện sẽ giúp trẻ học Python dễ dàng và thú vị hơn. Link tham khảo: https://www.codesters.com/
• Pygame. Đây là thư viện Python cho phép trẻ em tạo các trò chơi, ứng dụng tương tác của riêng mình. Pygame cung cấp các công cụ, tài nguyên cần thiết để trẻ ứng dụng, phát triển trò chơi trong khi áp dụng các kỹ năng Python. Link tham khảo: https://www.pygame.org/news
• CodinGame. Cung cấp nhiều câu đố và thử thách mã hóa để trẻ giải quyết. Trẻ cần cạnh tranh với người chơi khác để kiếm điểm vượt qua thử thách. Link tham khảo: https://www.codingame.com/start/

Thông qua quá trình trải nghiệm trò chơi, trẻ sẽ vừa học vừa chơi, tiếp cận với kiến thức về lập trình Python một cách hiệu quả, hữu ích.

5. Lựa chọn lớp học lập trình Python phù hợp cho trẻ

Để trẻ có thể học lập trình Python với một lộ trình rõ ràng, có cấu trúc, hệ thống thì việc ba mẹ lựa chọn lớp học ở các trung tâm dạy Python sẽ giúp trẻ có những bước đi chuyên nghiệp, bài bản hơn. Hiện nay, có rất nhiều trung tâm đào tạo lập trình Python uy tín, chuyên nghiệp.

Tại Việt Nam, MindX là trung tâm dạy lập trình Python uy tín, được các ba mẹ tin tưởng trao gửi. Với 41 cơ sở trên toàn quốc – trường học công nghệ có quy mô lớn nhất Đông Nam Á, MindX cung cấp một lộ trình cá nhân cho từng trẻ, phù hợp với mỗi độ tuổi, năng lực nhận thức riêng. Ở đây, trẻ sẽ được thực chiến với các dự án công nghệ, cũng như tham gia vào các cuộc thi. MindX cam kết, mỗi trẻ khi học tập tại trung tâm đều được thực hành song song kiến thức lý thuyết, sẽ có tối thiểu 3-5 sản phầm/kỳ học cũng như có sản phẩm đầu tay tạo hồ sơ du học và việc làm.

6. Thúc đẩy trẻ tham gia vào các dự án Python phổ biến dành cho trẻ em

Python cung cấp rất nhiều cơ hội cho trẻ em để tạo các dự án riêng của mình. Ba mẹ có thể khuyến khích, thúc đẩy trẻ tham gia vào một số các dự án Python phổ biến như:

- Mad Libs Generator: Trẻ sử dụng Python để tạo ra trò chơi Mad Libs-nơi người dùng nhập các từ để hoàn thành một câu chuyện. Chương trình sẽ chèn các từ của người dùng vào câu chuyện để tạo ra một trải nghiệm hài hước và tương tác. Link tham khảo: https://www.madlibs.com/

- Turtle Graphics: thư viện PythonTurtle giúp trẻ tạo ra những bức tranh và thiết kế đầy màu sắc. Trẻ có thể thử nghiệm với các hình dạng, màu sắc và các chuyển động khác nhau để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Link tham khảo tại trang web: https://www.python.org/. trong phần tài liệu về thư viện Turtle của Python: https://docs.python.org/3/library/turtle.html

- Web Scraping: Trẻ em có thể khám phá web scraping bằng cách sử dụng Python để trích xuất thông tin từ các trang web. Trẻ có thể viết một chương trình để lấy dữ liệu từ một trang web, chẳng hạn như thời tiết hiện tại hoặc các tin tức hàng đầu. Link tham khảo: https://peps.python.org/pep-0008/

Việc ba mẹ thúc đẩy trẻ tham gia vào những dự án này sẽ giúp trẻ áp dụng những kỹ năng Python và phát huy sự sáng tạo trong khi xây dựng các chương trình thú vị và đầy ý nghĩa.

Khi trẻ học lập trình tại MindX sẽ được tham gia vào một số cuộc thi như: chương trình Nextgen - gọi vốn khởi nghiệp công nghệ, các cuộc thi công nghệ hàng tháng, chương trình thực tập và bổ trợ xuyên suốt chương trình để trẻ được ứng dụng song song lý thuyết và thực hành về lập trình Python.

Ba mẹ tạo điều kiện cho con khám phá Python từ nhỏ không chỉ giúp phát triển kỹ năng lập trình mà còn khuyến khích sự sáng tạo và tư duy sắc bén. Trẻ học ngôn ngữ lập trình Python sẽ mở ra cánh cửa cơ hội việc làm trong tương lai và trở thành công dân toàn cầu khi nhiều công ty, tập đoàn đang và sẽ tiếp tục tuyển dụng các vị trí liên quan đến Python. Dù con không trở thành lập trình viên Python thì những gì con học được, kỹ năng con tôi luyện được sẽ trở thành hành trang quý báu theo con bước vào đời.