Ba mẹ thông thái thời 4.0: Nắm rõ 5 điểm khác biệt giữa kỹ năng mềm và kỹ năng cứng khi nuôi dạy con

Hiểu và phân biệt

Bảng so sánh dưới đây từ MindX sẽ giúp ba mẹ nhìn nhận rõ hơn về hai nhóm kỹ năng cực kỳ quan trọng này. Ba mẹ cùng xem xét dựa trên 5 khía cạnh dưới đây nhé:

Điểm giống nhau giữa kỹ năng mềm và kỹ năng cứng

Kỹ năng mềm và kỹ năng cứng đều đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của mỗi cá nhân, đặc biệt là trong thời đại 4.0. Tuy có những khác biệt nhất định, hai loại kỹ năng này vẫn có nhiều điểm chung mà ba mẹ nên chú ý để rèn luyện cho con:

1. Tính cần thiết

Cả hai loại kỹ năng đều là những yếu tố thiết yếu cho sự thành công trong học tập, công việc và cuộc sống.

• Kỹ năng mềm giúp con người xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, giao tiếp hiệu quả, giải quyết vấn đề và thích nghi với môi trường sống.
• Kỹ năng cứng giúp con người hoàn thành tốt nhiệm vụ công việc, đạt được mục tiêu đề ra và phát triển chuyên môn trong lĩnh vực cụ thể.

2. Có thể được phát triển

Trong một số trường hợp, có những trẻ bẩm sinh sở hữu một số kỹ năng nhất định. Nhưng thực tế là cả kỹ năng mềm và kỹ năng cứng đều có thể được rèn luyện và phát triển thông qua học tập, đào tạo và trải nghiệm thực tế.

• Kỹ năng mềm có thể được rèn luyện qua giao tiếp, ứng xử trong các hoạt động đời sống và công việc. Ví dụ như tham gia các khóa học kỹ năng mềm, đọc sách, tham gia các hoạt động tình nguyện,...
• Kỹ năng cứng có thể được rèn luyện qua học tập, đào tạo, nghiên cứu và thực hành trong lĩnh vực chuyên môn hoặc tham gia các khóa học chuyên môn, chứng chỉ nghề nghiệp,...

3. Ảnh hưởng đến hiệu suất học tập và công việc:

Cả hai loại kỹ năng đều có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất học tập và công việc của mỗi cá nhân trong quá trình trưởng thành.

• Kỹ năng mềm giúp học sinh, sinh viên tiếp thu kiến thức hiệu quả, hoàn thành tốt bài tập và tham gia tích cực vào các hoạt động học tập.
• Kỹ năng cứng giúp người lao động hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đạt được năng suất cao và thăng tiến trong sự nghiệp.

4. Cần kết hợp để đạt được thành công:

Kỹ năng mềm và kỹ năng cứng cần được kết hợp hài hòa để đạt được thành công trong học tập, công việc và cuộc sống. Chỉ có kỹ năng mềm mà thiếu kỹ năng cứng, hoặc ngược lại, cũng sẽ khiến trẻ gặp nhiều khó khăn trong việc đạt được mục tiêu của mình. Do đó, trẻ cần được rèn luyện và phát triển cả hai loại kỹ năng này một cách toàn diện.

5. Được đánh giá trong quá trình tuyển dụng:

Cả kỹ năng mềm và kỹ năng cứng đều được các nhà tuyển dụng đánh giá cao trong quá trình tuyển dụng. Ngoài việc xét đến bằng cấp và kinh nghiệm, các nhà tuyển dụng còn quan tâm đến khả năng giao tiếp, ứng xử, tư duy phản biện, giải quyết vấn đề và kỹ năng chuyên môn của ứng viên. Chính vì thế, ứng viên có đầy đủ cả kỹ năng mềm và kỹ năng cứng sẽ có nhiều cơ hội được tuyển dụng cao hơn và thành công trong công việc.

Thời đại 4.0 mang đến những thay đổi to lớn về mọi mặt, đặc biệt là đối với lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Để thích nghi với những thay đổi này và thành công trong tương lai, trẻ em cần được trang bị đầy đủ cả kỹ năng mềm và kỹ năng cứng.

Thời đại 4.0 mang đến những thay đổi to lớn

• Sự bùng nổ của công nghệ thông tin: Internet, máy tính và các thiết bị thông minh trở nên phổ biến trong mọi ngóc ngách của cuộc sống. Trẻ cần có khả năng sử dụng thành thạo các thiết bị công nghệ, truy cập và khai thác thông tin hiệu quả, đồng thời ứng dụng công nghệ vào học tập và cuộc sống.
• Tính toàn cầu hóa: Thế giới ngày càng kết nối, tạo điều kiện cho giao lưu văn hóa và hợp tác quốc tế. Chính vì thế, trẻ cần có khả năng giao tiếp hiệu quả bằng tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, đồng thời có tư duy cởi mở, tôn trọng sự khác biệt văn hóa để có thể hợp tác và làm việc với người nước ngoài...
• Sự cạnh tranh gay gắt: Thị trường lao động ngày càng cạnh tranh do sự gia tăng nguồn nhân lực. Để có thể cạnh tranh và thành công, trẻ em cần có kiến thức chuyên môn sâu rộng, kỹ năng thực hành thuần thục và khả năng thích nghi nhanh chóng với môi trường làm việc mới.

Kỹ năng mềm và kỹ năng cứng giúp trẻ thích nghi với những thay đổi đó. như thế nào?

Kỹ năng mềm: Nền tảng cho sự phát triển toàn diện

Kỹ năng mềm đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển của mỗi cá nhân, đặc biệt là trẻ em. Đó là những phẩm chất và khả năng giúp trẻ hòa nhập với môi trường sống, học tập và làm việc, tự tin, chủ động giải quyết vấn đề, xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp và trau dồi bản thân một cách hiệu quả.

• Giúp trẻ hòa nhập với môi trường sống, học tập và làm việc: Kỹ năng giao tiếp, ứng xử, làm việc nhóm, thích nghi... giúp trẻ dễ dàng kết bạn, hợp tác với mọi người, tạo dựng ấn tượng tốt đẹp và gặt hái thành công trong học tập và công việc.
• Giúp trẻ tự tin, chủ động và giải quyết vấn đề hiệu quả: Kỹ năng tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, ra quyết định... giúp trẻ tự tin vào bản thân, chủ động trong học tập và cuộc sống, đồng thời có khả năng phân tích, đánh giá và đưa ra giải pháp phù hợp cho những vấn đề gặp phải trong quá trình con trưởng thành.
• Giúp trẻ tạo dựng các mối quan hệ tốt đẹp: Kỹ năng giao tiếp, lắng nghe, thấu hiểu, đồng cảm... giúp trẻ xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp với bạn bè, thầy cô, gia đình và đồng nghiệp, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện.
• Giúp trẻ có ý thức trau dồi bản thân, tự học suốt đời: Kỹ năng học tập, quản lý thời gian, tư duy sáng tạo... giúp trẻ hình thành thói quen học hỏi, rèn luyện bản thân và không ngừng phát triển trong suốt cuộc đời.

Kỹ năng cứng: Chìa khóa thành công trong học tập và công việc

Khác với kỹ năng mềm, kỹ năng cứng đóng vai trò then chốt trong việc giúp trẻ tiếp thu kiến thức, hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập và tạo nền tảng cho sự phát triển chuyên môn trong tương lai. Đây là những kiến thức và kỹ năng chuyên môn cụ thể, có thể đo lường và học được thông qua giáo dục chính thức hoặc kinh nghiệm thực tế.

• Giúp trẻ tiếp thu kiến thức và hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập: Kỹ năng cứng như đọc hiểu, toán học, khoa học, ngoại ngữ... là nền tảng giúp trẻ tiếp thu kiến thức hiệu quả và hoàn thành tốt các bài tập, bài kiểm tra, từ đó đạt được kết quả cao trong học tập.
• Tạo nền tảng cho sự phát triển chuyên môn trong tương lai: Kỹ năng cứng là nền tảng cho việc phát triển các kỹ năng chuyên môn cao hơn trong tương lai. Ví dụ, kỹ năng lập trình là nền tảng để trở thành lập trình viên, kỹ năng thiết kế là nền tảng để trở thành nhà thiết kế đồ họa...
• Mở rộng cơ hội nghề nghiệp: Nắm vững kỹ năng cứng giúp trẻ có nhiều cơ hội lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với sở thích và năng lực của bản thân. Trong thị trường lao động cạnh tranh hiện nay, nhà tuyển dụng luôn ưu tiên những ứng viên có đầy đủ kiến thức và kỹ năng chuyên môn đáp ứng yêu cầu công việc.

Ba mẹ là những người thầy đầu tiên của con, là những người có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của con. Nếu thực hiện đúng cách, ba mẹ hoàn toàn có thể giúp con rèn luyện kỹ năng mềm, kỹ năng cứng thông qua việc giáo dục, định hướng và tạo môi trường học tập phù hợp.

Để rèn luyện kỹ năng mềm

1. Kỹ năng công nghệ

Kỹ năng công nghệ là khả năng sử dụng các thiết bị điện tử, phần mềm và internet một cách hiệu quả và an toàn. Để giúp trẻ rèn luyện kỹ năng này từ nhỏ, ba mẹ nên:

• Cho con làm quen với các thiết bị điện tử cơ bản như điện thoại thông minh, máy tính bảng dưới sự giám sát của người lớn. Hướng dẫn con cách sử dụng các ứng dụng phổ biến, đảm bảo an toàn khi truy cập internet.
• Khơi dậy niềm yêu thích lập trình trong con bằng cách cho trẻ học bộ môn này từ sớm. Bởi hiện nay, lập trình là một kỹ năng quan trọng trong thời đại công nghệ số. Thực tế, lập trình không chỉ dành cho dân IT, mà còn giúp người học phát triển tư duy logic, sáng tạo và giải quyết vấn đề. Ba mẹ có thể cho con tham gia các khóa học lập trình phù hợp với lứa tuổi, hoặc khuyến khích con tự học qua các trò chơi lập trình, các ứng dụng học lập trình dành cho trẻ em. 
• Giúp con cập nhật các xu hướng công nghệ mới nhất để con có thể sử dụng công nghệ một cách hiệu quả và an toàn. Bởi công nghệ luôn thay đổi và phát triển không ngừng. Ngoài ra, ba mẹ cũng có thể cho con đọc các bài báo về công nghệ, xem các video giới thiệu về các sản phẩm công nghệ mới hoặc tham gia các hội thảo về công nghệ.

2. Kỹ năng giao tiếp, thuyết trình

Kỹ năng giao tiếp là khả năng truyền đạt thông tin, ý tưởng và cảm xúc một cách hiệu quả bằng lời nói, cử chỉ và ngôn ngữ cơ thể. Kỹ năng thuyết trình là khả năng trình bày thông tin trước đám đông một cách rõ ràng, mạch lạc và thu hút.

Đại học Harvard đã thực hiện một nghiên cứu trong 20 năm, chỉ ra sáu kỹ năng thế giới việc làm đang và sẽ cần, cũng là điều mà học sinh THPT và rất nhiều sinh viên đại học đang thiếu trầm trọng. Và kỹ năng đầu tiên được Đại học Harvard chỉ ra là giao tiếp hiệu quả qua văn viết và văn nói (Nguồn: VnExpress). 

Chính vì thế, ngay từ khi con còn nhỏ, ba mẹ cần thường xuyên giúp con rèn luyện cho con kỹ năng này bằng cách:

• Tạo môi trường cởi mở để con có thể thoải mái chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc của bản thân. Hãy lắng nghe con một cách chú ý và thể hiện sự quan tâm đến những gì con nói.
• Dạy con cách sử dụng ngôn ngữ phù hợp với từng đối tượng giao tiếp. Hãy khuyến khích con sử dụng các ví dụ và hình ảnh để minh họa cho suy nghĩ, mong muốn của mình. Đây là một cách rất tốt để con rèn luyện khả năng tưởng tượng và giúp tư duy trở nên mạch lạc hơn.
• Đăng ký cho con tham gia các hoạt động như tham gia câu lạc bộ, tham gia các cuộc thi sẽ giúp con tự tin thể hiện bản thân trước đám đông. Ba mẹ có thể cho con thử sức với các câu lạc bộ về hùng biện, diễn xuất hoặc tham gia các cuộc thi kể chuyện, thuyết trình.

3. Kỹ năng tự học

Kỹ năng tự học là khả năng tự giác học tập và tiếp thu kiến thức mới mà không cần sự hướng dẫn trực tiếp của thầy cô hay giáo viên. Có 3 điểm quan trọng ba mẹ cần ghi nhớ để rèn luyện kỹ năng này cho con dễ dàng hơn:

• Giúp con xây dựng thói quen học tập mỗi ngày. Hãy tạo cho con một môi trường học tập yên tĩnh và đầy đủ dụng cụ học tập.
• Dạy con cách sử dụng các công cụ tìm kiếm như Google, cách đánh giá độ tin cậy của thông tin và cách trích dẫn nguồn thông tin.
• Cho con học hỏi qua trải nghiệm thực tế bằng cách để trẻ tham gia các hoạt động thực tiễn như làm thí nghiệm khoa học, tham gia các dự án nhóm hoặc tham gia các hoạt động tình nguyện. Những hoạt động này sẽ giúp con ghi nhớ kiến thức một cách lâu dài và áp dụng kiến thức vào thực tiễn một cách hiệu quả hơn.

4. Kỹ năng ngoại ngữ

Kỹ năng ngoại ngữ là khả năng sử dụng một ngôn ngữ khác tiếng mẹ đẻ một cách hiệu quả. Theo các chuyên gia, kỹ năng số, năng lực số, khả năng sáng tạo và ngoại ngữ đều là những kỹ năng sống còn mà người trẻ cần có trong thời đại công nghệ số (Nguồn: Vietnamnet).

Để giúp con rèn luyện kỹ năng này từ sớm, ba mẹ hãy:

• Cho con tiếp xúc với ngoại ngữ một cách tự nhiên qua các bài hát, phim ảnh, trò chơi phù hợp với lứa tuổi. Việc tiếp xúc thường xuyên sẽ giúp con cảm thấy hứng thú và dễ dàng tiếp thu ngôn ngữ mới.
• Tạo môi trường để con có cơ hội giao tiếp bằng ngoại ngữ với người bản ngữ hoặc bạn bè học ngoại ngữ. Ba mẹ có thể cho con tham gia các câu lạc bộ ngoại ngữ, các chương trình trao đổi học sinh hoặc sử dụng các ứng dụng học ngoại ngữ có tính tương tác cao.
• Sử dụng các công nghệ hỗ trợ học tập ngoại ngữ như các ứng dụng học từ vựng, ngữ pháp, luyện nghe nói, các trang web học ngoại ngữ trực tuyến,... để giúp con học tập một cách thông minh và thú vị hơn.

5. Kỹ năng giải quyết vấn đề

Kỹ năng giải quyết vấn đề là khả năng xác định, phân tích và đưa ra giải pháp cho các tình huống khó khăn hay bất ngờ phát sinh trong công việc và cuộc sống. Việc rèn luyện kỹ năng này cho trẻ có dễ hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm độ tuổi, tính cách và môi trường sống của trẻ. Tuy nhiên, ba mẹ hoàn toàn có thể rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề cho con bằng cách:

• Hướng dẫn con cách chia nhỏ vấn đề thành các phần nhỏ hơn để dễ dàng giải quyết. Đồng thời, khuyến khích con đặt câu hỏi để xác định rõ bản chất của vấn đề và thu thập thông tin cần thiết.
• Khuyến khích con suy nghĩ sáng tạo và đưa ra nhiều giải pháp khác nhau. Đặc biệt, tránh áp đặt suy nghĩ của ba mẹ lên con mà hãy để con tự do khám phá và tìm ra cách giải quyết phù hợp nhất.
• Cho con tham gia các trò chơi trí tuệ, các dự án nhóm hoặc các hoạt động tình nguyện để rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.

6. Kỹ năng tư duy phản biện

Kỹ năng tư duy phản biện (hay còn gọi là Critical Thinking) là một quá trình tư duy logic, có hệ thống và khách quan nhằm phân tích, đánh giá và đưa ra kết luận về một vấn đề nào đó. Đây là một kỹ năng mềm còn khá xa lạ với nhiều bậc phụ huynh. Vậy có dễ để rèn luyện kỹ năng này cho trẻ từ sớm không?

Câu trả lời là hoàn toàn có thể! Trẻ càng được tiếp xúc với các hoạt động rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện sớm thì càng có khả năng phát triển tốt hơn kỹ năng này. Ba mẹ tham khảo những gợi ý dưới đây từ MindX nhé:

• Tạo thói quen đặt câu hỏi cho con để kích thích tư duy phản biện của con. Khuyến khích con đặt câu hỏi về mọi thứ xung quanh, về những điều mà con học được hoặc những vấn đề mà con quan tâm.
• Hướng dẫn con cách phân tích thông tin một cách khách quan, đánh giá độ tin cậy của thông tin và xác định nguồn gốc của thông tin.
• Tạo môi trường để con có thể thoải mái tranh luận về các vấn đề khác nhau. Khuyến khích con lắng nghe ý kiến của người khác và trình bày quan điểm của bản thân một cách rõ ràng, logic.

Ngoài ra, MindX cũng khuyến khích ba mẹ nên cho con tham gia các bài test kỹ năng mềm để đánh giá được năng lực hiện tại của con và định hướng rèn luyện phù hợp để con phát triển toàn diện. Hiện nay MindX đang có 3 bài test kỹ năng mềm được nghiên cứu và phát triển bởi các chuyên gia giáo dục tại MindX, ba mẹ tham khảo cho con nhé:

1. Bài test kỹ năng công nghệ: TẠI ĐÂY
2. Bài test kỹ năng tư duy phản biện: TẠI ĐÂY
3. Bài test kỹ năng giải quyết vấn đề: TẠI ĐÂY

Để rèn luyện kỹ năng cứng

Rèn luyện kỹ năng cứng cho con là một việc làm quan trọng giúp con có được nền tảng kiến thức và kỹ năng cần thiết để thành công trong học tập, công việc và cuộc sống. Ba mẹ nên vạch ra một lộ trình dài hạn để có thể rèn luyện kỹ năng cứng cho con bằng cách:

• Dành thời gian quan sát và trò chuyện với con để hiểu rõ sở thích và năng khiếu của con. Từ đó, ba mẹ có thể định hướng cho con theo đuổi những lĩnh vực phù hợp để con phát huy tối đa tiềm năng của bản thân.
• Cho con tham gia các lớp học ngoại khóa, các khóa học online hoặc cho con tự học qua sách vở, internet để con có cơ hội trau dồi kiến thức và kỹ năng trong lĩnh vực mà con yêu thích.
• Tạo điều kiện cho con tham gia các hoạt động thực tiễn để con có cơ hội áp dụng kiến thức đã học vào thực tế và rèn luyện kỹ năng làm việc.
• Thường xuyên khen ngợi và động viên con khi con đạt được thành quả trong học tập và rèn luyện. Điều này sẽ giúp con cảm thấy tự tin và có thêm động lực để tiếp tục cố gắng.
• Kiên nhẫn và tin tưởng con để trẻ luôn cảm thấy được yêu thương và trân trọng. Điều này giúp con phát triển khả năng độc lập, dám thử thách những điều mới mẻ và chấp nhận rủi ro. Đây là những yếu tố quan trọng giúp con học hỏi và phát triển.

Trang bị kỹ năng mềm và kỹ năng cứng cho trẻ là một hành trình dài cần sự nỗ lực và kiên trì của cha mẹ và chính bản thân các con. Hãy nhớ rằng, mỗi đứa trẻ đều có những tiềm năng riêng. Ba mẹ hãy tin tưởng con và tạo điều kiện cho con phát triển theo sở thích và năng khiếu của mình. Tương lai của con nằm trong tay ba mẹ. Vì thế, đừng chần chừ mà hãy bắt đầu rèn luyện kỹ năng cho con ngay hôm nay, ba mẹ nhé!

Để không bỏ lỡ những thông tin hữu ích về nuôi dạy con thành công, các bậc phụ huynh hãy để lại email trong mục subscribe để nhận những bản tin hữu ích từ MindX nhé. Chúc ba mẹ thành công trong việc phát triển kỹ năng cho con từ sớm!