Con tự ti, nhút nhát, ba mẹ phải làm sao? Gợi ý ngay 9 cách giúp con từ nhút nhát trở nên tự tin

Trẻ nhút nhát thường có những biểu hiện rõ ràng trong giao tiếp và hành động hàng ngày. Các dấu hiệu thường thấy có thể kế đến như: 

• Trẻ chỉ thích ở nhà với những người thân trong gia đình, không thích đến những nơi đông người, ngại ngùng khi gặp gỡ người lạ.
• Không muốn trải nghiệm và tìm cách từ chối thử những điều mới lạ vì sợ thất bại, sợ bị cười chê, không tin vào năng lực bản thân.
• Khó làm quen và kết bạn, tỏ ra lúng túng khi phải ở giữa nhiều người.
• Thường im lặng khi được hỏi ý kiến, không thể hiện quan điểm cá nhân trước đám đông.
• Trẻ có tính cách trầm lắng, ít nói chuyện hơn bạn bè xung quanh, không chia sẻ cảm xúc hoặc suy nghĩ của mình với người khác.
• Hay tự so sánh bản thân mình với những người bạn khác và có xu hướng hạ thấp bản thân.
• Dễ tỏ ra thất vọng, chán nản, buồn bã…
• Trong học tập, trẻ không dám đặt câu hỏi nên dễ bị điểm kém vì chưa hiểu bài nhưng không dám hỏi.

Việc hiểu và nhận biết những biểu hiện trên của trẻ nhút nhát sẽ giúp ba mẹ có thể thấu hiểu con, từ đó hỗ trợ con phát triển kỹ năng giao tiếp và tự tin hơn trong môi trường xã hội, giúp con hòa nhập và sống một cuộc đời tích cực, vui vẻ, có ý nghĩa.
 

Nguồn: Internet
 

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trẻ nhút nhát hoặc ngại tiếp xúc với người lạ. Một số trẻ nhút nhát thiếu tự tin có thể là do di truyền từ ba mẹ, số khác có thể do môi trường gia đình căng thẳng, thiếu sự khuyến khích hoặc do ba mẹ quá bảo bọc cũng có thể làm trẻ trở nên rụt rè và ít nói. Hiểu được cặn kẽ nguyên nhân khiến trẻ nhút nhát sẽ giúp ba mẹ tìm ra những phương pháp phù hợp để khắc phục tình trạng này. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến từ phía gia đình, từ chính bản thân trẻ & những lý do khác từ môi trường xung quanh.

Nguyên nhân từ phía gia đình

• Trẻ sống trong môi trường bao bọc quá mức, ít cơ hội được va chạm, tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Khi trẻ được ba mẹ bảo vệ, che chở quá mức, các em thường không có cơ hội tự trải nghiệm, khám phá thế giới xung quanh. Việc ba mẹ luôn lo lắng và không để trẻ tự làm các hoạt động như đi chơi, gặp gỡ bạn bè, hay tham gia các hoạt động ngoài trời sẽ giới hạn khả năng tự lập và phát triển các kỹ năng giao tiếp, xã hội của trẻ. Dần dần, trẻ sẽ cảm thấy bỡ ngỡ, lo sợ khi đối diện với những tình huống mới mẻ và thường chọn cách tránh né, thu mình lại thay vì tự tin bước ra khỏi vùng an toàn của mình.
• Ba mẹ thường xuyên đánh giá thấp trẻ, hay so sánh con mình với những đứa trẻ khác hoặc anh chị em trong nhà, không công nhận năng lực và giá trị của trẻ cũng có thể khiến trẻ không tự tin vào bản thân. Trẻ sẽ cảm thấy mình không đủ giỏi, không đủ tốt và dần mất niềm tin vào bản thân. Những lời nói như “sao con không được như bạn A, bạn B,” hay “anh/chị của con giỏi hơn con” sẽ dễ làm trẻ nghĩ rằng mình không có khả năng và giá trị riêng. Dần dần, trẻ sẽ hình thành suy nghĩ tiêu cực về bản thân, cảm thấy mình không xứng đáng được công nhận và khó khăn trong việc xây dựng lòng tự tin.
• Không khí gia đình căng thẳng, ba mẹ thường xuyên cãi vã khiến trẻ không vui vẻ, hạnh phúc dần hình thành sự nhút nhát, thiếu tự tin, khó hòa nhập. Khi thường xuyên chứng kiến ba mẹ cãi vã hoặc bầu không khí gia đình không hòa thuận, trẻ sẽ có xu hướng né tránh giao tiếp để tránh gây thêm căng thẳng. Điều này dẫn đến việc các em ngại giao tiếp, khó cảm thấy tự tin khi mở lòng với mọi người xung quanh và dần dần hình thành tính cách nhút nhát, thiếu tự tin.
• Ba mẹ có tính cách nhút nhát nên trẻ sinh ra cũng có tính cách này. Bởi trẻ thường học hỏi và bắt chước rất nhiều từ ba mẹ, nhất là những hành vi trong giao tiếp, ứng xử. Khi ba mẹ có xu hướng nhút nhát, không thoải mái khi giao tiếp, trẻ có thể sẽ thấy điều này là “bình thường” và cũng có xu hướng hành xử tương tự. 
   

Nguồn: Internet

Nguyên nhân từ chính bản thân trẻ

• Trẻ thường có tính cách nhạy cảm, dễ bị tổn thương khi gặp thất bại hoặc bị người khác phê bình.
• Trẻ thiếu tự tin, cảm thấy mình không đủ giỏi, không nhận thức được khả năng của bản thân, điểm mạnh/ yếu là gì, dẫn đến việc ngại thể hiện và sợ mắc sai lầm.
• Mặc cảm về thành tích học tập không cao, không có tài năng đặc biệt.
• Một số trẻ khác còn thiếu các kỹ năng cơ bản trong giao tiếp như lắng nghe, nói chuyện, hoặc biểu đạt suy nghĩ của mình, điều này khiến trẻ cảm thấy bất an và tự ti khi đối mặt với các tình huống xã hội.

Nguồn: Internet

Nguyên nhân từ môi trường xung quanh

• Môi trường học tập căng thẳng hoặc quá cạnh tranh có thể khiến trẻ cảm thấy áp lực và thiếu tự tin trong việc tham gia các hoạt động chung.
• Đắm chìm trong thế giới ảo của điện thoại, máy tính, game, tivi… khiến trẻ mất đi kết nối với xã hội bên ngoài. 
• Nhận được những lời nói tiêu cực, mỉa mai, chê bai hay body shaming sẽ ám ảnh và khiến trẻ không dám thể hiện bản thân, không muốn hòa đồng với mọi người.
• Trẻ từng bị bắt nạt hay hoặc bị phê phán trước mặt người khác cũng có thể khiến trẻ nhút nhát khi ra ngoài, dần dần tự thu mình lại.
   

Nguồn: Internet

Việc hiểu rõ những nguyên nhân này là bước tiền đề quan trọng để có thể hỗ trợ con phát triển kỹ năng giao tiếp và xây dựng sự tự tin. Trong trường hợp nếu trẻ không được can thiệp sớm và có giải pháp hỗ trợ phù hợp có thể khiến trẻ mắc các vấn đề tâm lý như lo âu, trầm cảm hoặc rối loạn phát triển. Do vậy, ba mẹ có thể tham khảo ngay 9 cách giúp con nhút nhát trở nên tự tin hơn mà MindX gợi ý dưới đây nhé! 

Giải pháp từ phía gia đình

1. Không tạo áp lực, không so sánh và luôn cổ vũ, khích lệ trẻ

Nhiều ba mẹ có thói quen so sánh con với những đứa trẻ khác, mục đích là để con thấy xấu hổ mà biết cố gắng hơn. Nhưng sự thật là, cách làm này chỉ càng làm cho trẻ thêm tự ti và càng thu mình lại hơn, trẻ mặc định mình là người kém cỏi, mình không có khả năng bằng người khác. 

Ví dụ, khi ba mẹ nói: “Con không học giỏi bằng bạn A” thì trẻ sẽ nghĩ là mình không có khả năng học được như A. Từ đó, trẻ luôn cảm thấy tự ti mỗi khi đi học.

Thay vào đó, ba mẹ có thể: 

• Chỉ tập trung vào sự phát triển cá nhân con: Quan tâm đến sự tiến bộ và sự phát triển cá nhân của con thay vì so sánh với những tiêu chuẩn cóp nhặt bên ngoài.
• Khuyến khích con dựa trên nỗ lực và cố gắng của riêng mình và hỗ trợ con bất cứ khi nào để phát triển kỹ năng và khả năng theo cách phù hợp với cá nhân.
• Tạo cảm hứng: Cung cấp môi trường và cơ hội để trải nghiệm và khám phá mà không bị áp lực so sánh với người khác.

2. Dành thời gian giao tiếp với trẻ nhiều hơn

Giao tiếp là chìa khóa để ba mẹ hiểu được suy nghĩ và cảm xúc của con mình. Bởi bất kì đứa trẻ nào cũng có nhu cầu được nói lên ý kiến, được lắng nghe. Vì vậy, điều quan trọng nhất là ba mẹ luôn tạo không gian để trẻ thoải mái bày tỏ và chia sẻ về những điều trẻ gặp phải. Ví dụ, thay vì chỉ hỏi thăm vài câu sau khi con về nhà từ trường, ba mẹ có thể hỏi con hôm nay cảm thấy như thế nào? Ở trường con có vui không? Có điều gì con thấy thú vị trên đường đi học về không?  

Đặc biệt, khi ba mẹ thể hiện sự lắng nghe một cách chân thành, không phán xét và có sự đồng cảm, trẻ sẽ cảm nhận được sự tin tưởng và sẵn sàng hỗ trợ từ ba mẹ. Điều này sẽ giúp con cảm thấy an toàn, thoải mái, mạnh dạn trong giao tiếp hơn khi đi ra ngoài.

Nguồn: Internet
 

3.  Dành lời khen cho những việc trẻ làm được

Ai cũng thích được khen và trẻ con cũng vậy. Mỗi lời khen ngợi đúng lúc sẽ là động lực giúp trẻ nhận ra giá trị của mình. Ba mẹ đừng quên khen ngợi ngay cả khi con chỉ đạt được những thành quả nhỏ, vì đó là bước đầu giúp con tự tin hơn vào khả năng của bản thân. 

Ba mẹ cũng nên tránh đưa ra những lời tâng bốc như “con quá giỏi, con là thiên tài” vì có thể khiến trẻ tự cao, tự mãn. Thay vào đó hãy đưa ra lời khen càng chi tiết, càng chân thực càng tốt. Lời khen không nên chung chung, sáo rỗng như: “Con giỏi quá”, “Con là nhất”.

Ví dụ, nếu trẻ tô được một bức tranh đẹp, ba mẹ hãy khen rằng "Ba/mẹ thấy con vẽ bức tranh này rất sáng tạo, ba/mẹ rất thích cách con chọn màu sắc." 

Trong trường hợp nếu trẻ bị điểm kém, thay vì tức giận và trách móc con, hãy nhẹ nhàng cùng con tìm hiểu nguyên nhân, phần nào con chưa làm tốt và cùng con cải thiện điểm số và năng lực. "Không sao đâu, phần này con nên chú ý thêm bài giảng của cô, hoặc ba/mẹ có thể giúp con, lần sau cố gắng hơn nữa nhé", đó cũng là lời động viên để con cảm thấy an tâm hơn khi vấn đề đang được giải quyết, thêm động lực chuẩn bị những bài thi kế tiếp.
 

Giải pháp từ chính bản thân trẻ

4. Giúp trẻ nhận thức được giá trị và khả năng của mình

Việc giúp trẻ nhận thức đúng đắn về giá trị bản thân là bước quan trọng trong hành trình xây dựng sự tự tin. Theo Jean Piaget - nhà tâm lý học nổi tiếng trong lĩnh vực phát triển, trẻ thường chưa thể suy nghĩ ở cấp độ trừu tượng và dễ dàng phản ánh về bản thân như người trưởng thành. Do đó, trẻ thường không nhận ra những điểm mạnh nội tại của mình, đặc biệt là những khả năng không dễ thấy hoặc không được khen ngợi rõ ràng. Vì vậy, ba mẹ đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc định hướng, giúp trẻ khám phá và hiểu rõ về giá trị của bản thân.

Ba mẹ hãy để con tự do khám phá, trải nghiệm các hoạt động từ học tập, thể thao, nghệ thuật cho đến các hoạt động ngoại khóa. Trong quá trình này, con sẽ dần phát hiện ra những kỹ năng mình giỏi và những lĩnh vực mình yêu thích. Khi con nhận thấy mình có khả năng ở một mảng nào đó, con sẽ trở nên tự tin hơn vào khả năng của mình.

5. Khuyến khích trẻ mạnh dạn tự tin thể hiện điểm mạnh của bản thân

Nhiều ba mẹ muốn con mình tự tin hơn nên đăng ký cho tham gia nhiều khóa học và các chương trình ngoại khóa. Thật ra cách làm này không sai. Tuy nhiên, trước khi đặt trẻ vào môi trường đông đúc, ba mẹ cần biết con muốn gì, con có thích học và muốn tham gia không? .

Bản chất của sự tự tin là hiểu rõ năng lực, điểm mạnh và cả điểm yếu của bản thân. Do vậy khi con có năng khiếu hay thích một bộ môn nào đó, ba mẹ hãy tạo điều kiện cho con tham gia các sân chơi/ ngày hội hay các lớp học thử để con được bộc lộ màu sắc cá nhân một cách sâu sắc. 

Ví dụ, nếu con có năng khiếu vẽ tranh, thích sáng tạo, thích vẽ các nhân vật hoạt hình,.. ba mẹ có thể cho con tham gia buổi Test năng khiếu và Trải nghiệm Học thử lớp học Mỹ thuật số Miễn phí. 

Nếu con nhanh nhạy với các thiết bị điện tử, tò mò với công nghệ, ba mẹ có thể cho con tham gia làm bài đánh giá năng lực công nghệ và học thử lớp học lập trình cho trẻ 9-17 tuổi.

Hay nếu con yêu thích lắp ráp các mô hình, thích dùng các câu lệnh để điều khiển mô hình thực hiện các nhiệm vụ, khoá học lắp ráp và lập trình Robotics sẽ là nơi dành cho con. 

Bên cạnh đó, khi tham gia các lớp học trải nghiệm này, con còn có thêm nhiều bạn bè và thầy cô mới có chung sở thích, rèn luyện thêm kỹ năng & tư duy, bồi đắp trong con những tố chất riêng vốn có. Ngoài ra, ba mẹ cũng dễ dàng đưa ra định hướng phát triển phù hợp nhất cho con dựa trên điểm mạnh/ yếu đó. 

6. Hướng dẫn trẻ cách đối mặt với nỗi sợ thất bại

Thất bại là một phần của cuộc sống. Ba mẹ hãy dạy trẻ hiểu rằng thất bại không đáng sợ, mà là cơ hội để học hỏi. Ba mẹ có thể cùng con phân tích những lần thất bại và tìm cách khắc phục, tuyệt đối không được chỉ trích, xoáy sâu vào thất bại đó của trẻ. Bởi điều này có thể khiến con cảm thấy khó chịu, từ đó sinh ra tâm lý phản kháng, đổ lỗi. Thay vào đó, ba mẹ có thể: 

• Khuyến khích trẻ suy nghĩ tích cực và linh hoạt: Dạy trẻ nhìn vào khía cạnh tích cực và chấp nhận rằng thất bại là một phần của quá trình học hỏi. Khi trẻ gặp khó khăn, hãy giúp trẻ nhìn thấy bài học từ đó.
• ​​Giúp trẻ đặt mục tiêu nhỏ và từng bước: Thay vì đặt mục tiêu quá cao, hãy chia nhỏ mục tiêu để trẻ cảm thấy tự tin hơn khi đạt được từng bước nhỏ. Khi gặp thất bại, trẻ cũng sẽ ít cảm thấy bị choáng ngợp hơn.
• Thực hành kỹ năng tự đánh giá: Khuyến khích trẻ tự xem xét lại những gì đã làm và rút ra bài học thay vì chỉ tập trung vào kết quả. Điều này sẽ giúp trẻ hiểu rằng giá trị nằm ở quá trình, không phải chỉ là thành công cuối cùng.
• Chia sẻ những câu chuyện về thất bại: Kể cho trẻ nghe về những người nổi tiếng đã từng thất bại nhưng đã vượt qua, hoặc kể về kinh nghiệm thất bại của chính ba mẹ. Điều này giúp trẻ thấy rằng thất bại không phải là điều đáng xấu hổ.

Giải pháp từ môi trường xung quanh

7. Khuyến khích trẻ tham gia hoạt động tình nguyện hoặc công tác xã hội

Tham gia vào các hoạt động tình nguyện hoặc công tác xã hội là một cách tuyệt vời để trẻ phát triển sự tự tin, học cách quan tâm đến cộng đồng và rèn luyện các kỹ năng xã hội. Khi con được tiếp xúc với nhiều hoàn cảnh khác nhau và thấy mình có thể đóng góp tích cực cho xã hội, con sẽ nhận ra giá trị của bản thân và dần trở nên mạnh dạn, tự tin hơn.

Nguồn: Internet

Bên cạnh đó, thông qua các hoạt động tình nguyện như thăm viện dưỡng lão, tham gia chiến dịch bảo vệ môi trường hoặc giúp đỡ người khó khăn, con còn được tiếp xúc với nhiều hoàn cảnh khác nhau. Qua đó học được cách thấu hiểu và chia sẻ với người khác, từ đó phát triển lòng nhân ái và ý thức trách nhiệm đối với cộng đồng.

8. Rèn luyện sự tự lập trong môi trường học tập và sinh hoạt

Rèn luyện sự tự lập giúp trẻ không chỉ có khả năng xử lý tình huống mà còn trở nên tự tin hơn khi biết mình có thể tự làm chủ bản thân trong nhiều hoàn cảnh. Khi trẻ tự lập, trẻ sẽ hiểu rằng mình có thể đối mặt với các thử thách trong học tập và cuộc sống mà không cần quá phụ thuộc vào ba mẹ hay người khác.

Ví dụ ba mẹ có thể để con tự lập kế hoạch học tập, tự quản lý thời gian làm bài tập và chuẩn bị cho các kỳ thi. Thay vì nhắc nhở con hàng ngày về việc làm bài, ba mẹ có thể hướng dẫn con ghi chú vào lịch học của mình. Hoặc ba mẹ có thể giao cho con những công việc phù hợp với lứa tuổi, chẳng hạn như dọn dẹp phòng, tự chuẩn bị bữa ăn đơn giản, hoặc chuẩn bị đồ dùng cho một ngày học ở trường. 

9. Ba mẹ trở thành tấm gương về sự tự tin để trẻ noi theo

Các cụ xưa có câu: “Con cái là tấm gương phản chiếu của ba mẹ”. Trẻ thường học hỏi từ người lớn, đặc biệt là từ ba mẹ. Do vậy, song song với việc rèn luyện sự tự tin cho trẻ, ba mẹ cũng nên làm mẫu để trẻ noi theo

Ba mẹ muốn dạy con chăm chút ngoại hình? Ba mẹ cũng nên chỉn chu trong ăn mặc. Ba mẹ muốn trẻ dạn dĩ, hào hứng thử sức với những điều mới lạ? Ba mẹ cũng phải là người tiên phong. Ba mẹ muốn rèn luyện sự tự tin trong giao tiếp cho trẻ? Ba mẹ cũng cần thể hiện mình là người có chính kiến, có quan điểm, tin tưởng vào bản thân và sẵn sàng bày tỏ suy nghĩ.

Gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc giúp trẻ tự tin về bản thân, nâng cao khả năng giao tiếp và các kỹ năng mềm mỗi ngày. Hy vọng rằng, với 9 cách giúp con nhút nhát trở nên tự tin mà MindX gợi ý trên cho ba mẹ sẽ giúp trẻ từng bước vượt qua được sự nhút nhát và phát triển toàn diện hơn trong cuộc sống.