Hướng nghiệp sớm là quá trình giúp trẻ em và thanh thiếu niên khám phá bản thân, hiểu rõ sở thích, năng lực, tính cách và giá trị của mình. Từ đó, các bạn nhỏ có thể xác định những ngành nghề tương lai phù hợp với bản thân. Việc hướng nghiệp sớm mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho trẻ, bao gồm:
Hướng nghiệp sớm cho phép trẻ hiểu rõ hơn về sở thích, năng lực, tính cách và giá trị của bản thân. Qua đó, trẻ có thể xác định những ngành nghề phù hợp với mình, nắm bắt cơ hội phát huy tối đa tiềm năng và đạt được thành công trong tương lai. Ví dụ, trẻ có năng khiếu về âm nhạc và thích sáng tác những đoạn nhạc ngẫu hứng có thể hướng đến các ngành nghề như nhạc sĩ, ca sĩ, nhà sản xuất âm nhạc,...
Khi có định hướng nghề nghiệp rõ ràng, trẻ sẽ có động lực học tập và rèn luyện bản thân để đạt được mục tiêu công việc. Hướng nghiệp sớm giúp trẻ hiểu được tầm quan trọng của việc học tập và rèn luyện kỹ năng, kiến thức cần thiết cho nghề nghiệp tương lai. Không chỉ vậy, hướng nghiệp sớm còn giúp trẻ tự tin hơn vào bản thân và khả năng của mình. Khi trẻ biết mình muốn gì và cần làm gì để đạt được mục tiêu, trẻ sẽ chủ động hơn trong việc học tập, rèn luyện và phát triển bản thân.
Ví dụ, một đứa trẻ muốn trở thành bác sĩ sẽ có động lực học tập tốt các môn khoa học tự nhiên như sinh học, hóa học,... và tham gia các hoạt động tình nguyện tại bệnh viện.
Hướng nghiệp sớm giúp trẻ tránh được việc chọn sai nghề nghiệp, dẫn đến việc phải học lại hoặc chuyển đổi nghề nghiệp nhiều lần. Khi trẻ có sự hiểu biết rõ ràng về bản thân và thị trường lao động, trẻ sẽ có khả năng chọn được nghề nghiệp phù hợp và giảm thiểu rủi ro thất bại.
Hướng nghiệp sớm giúp trẻ có định hướng rõ ràng cho tương lai, từ đó trẻ có thể lập kế hoạch học tập, rèn luyện và phát triển bản thân phù hợp. Khi có sự chuẩn bị tốt cho tương lai, trẻ sẽ tự tin và chủ động hơn trong việc thực hiện các mục tiêu của mình. Mặt khác, hướng nghiệp sớm giúp trẻ chọn được nghề nghiệp phù hợp với bản thân, từ đó trẻ sẽ có cuộc sống hạnh phúc và viên mãn hơn. Khi được làm việc trong lĩnh vực mình yêu thích, trẻ sẽ có nhiều động lực và cảm thấy hứng thú với công việc, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.
Ví dụ, trẻ có định hướng trở thành kỹ sư phần mềm có thể lập kế hoạch học tập các môn khoa học máy tính, tham gia các khóa học lập trình và tích lũy kinh nghiệm thực tế.
Mẹ cùng con trải nghiệm lập trình miễn phí 1:1 tại MindX
Lựa chọn ngành học phù hợp là một quyết định quan trọng ảnh hưởng đến tương lai của con em chúng ta. Trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng cạnh tranh, việc định hướng cho con theo học những ngành học dễ xin việc sẽ giúp các em có khởi đầu thuận lợi và gặt hái thành công trong sự nghiệp. Dưới đây, MindX sẽ chia sẻ thông tin về top ngành học dễ xin việc năm 2024 mà phụ huynh nên tham khảo để định hướng cho con:
Nhu cầu nhân lực cao: Theo báo cáo của TopDev, đến năm 2024, Việt Nam sẽ thiếu hụt hơn 1 triệu nhân lực trong lĩnh vực CNTT. Đến 2025, TopDev dự báo Việt Nam sẽ còn cần đến 700.000 nhân lực trong ngành công nghệ thông tin. Trong khi đó, số lượng lập trình viên hiện tại của Việt Nam mới đạt khoảng 530.000 người, tức thiếu gần 200.000 người (Theo VnExpress).
Nhu cầu tuyển dụng cao nhất tập trung vào các vị trí như:
Cơ hội phát triển rộng mở: Trong kỷ nguyên 4.0, công nghệ được ứng dụng vào mọi ngành nghề. Bởi vậy kỹ năng công nghệ dần trở thành một trong những kỹ năng quan trọng cần trau dồi để thành công và thăng tiến nhanh trong mọi lĩnh vực.
Bên cạnh đó, các nước phát triển đang thiếu hụt nhân lực IT trẻ. Những quốc gia này luôn mong chờ lực lượng nhân sự lớn từ các nước có dân số trẻ với nguồn nhân lực dồi dào như Việt Nam, Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ, vv…, đến và làm việc tại đó. Được đánh giá chăm chỉ, làm việc thông minh và linh hoạt trong mọi môi trường nên nhân sự Việt Nam nhận được sự ưu ái lớn cũng như được chào đón tại những quốc gia đi đầu về công nghệ như: Mỹ, Anh, Ireland, New Zealand..vv…
Rất nhiều người Việt Nam đã và đang làm việc tại những tập đoàn công nghệ lớn như Amazon, Google và Facebook cũng nhận được những thành công đáng kể. Theo báo cáo từ Glassdoor, mức lương trung bình một IT CNTT tại Singapore là 9.250 SGD (164tr VNĐ) mỗi tháng và kèm theo đó là các phúc lợi hấp dẫn về bảo hiểm, y tế.
Mức lương hấp dẫn: Tại Việt Nam, mức lương khởi điểm cho các vị trí CNTT dao động từ 8-15 triệu đồng/tháng, tùy vào năng lực và kinh nghiệm. Sau vài năm kinh nghiệm, mức lương có thể tăng lên 20-30 triệu đồng/tháng hoặc cao hơn.
Đặc biệt, các bạn trẻ hiện nay có đa dạng lựa chọn công việc hấp dẫn và cơ hội làm việc cả Việt Nam và nước ngoài với các vị trí như: làm sản phẩm ứng dụng/phần mềm (Product), thiết kế tối ưu trải nghiệm người dùng (UI/UX Design/Product Design), phân tích dữ liệu (Data Analyst/Data Scientist), quản lý sản phẩm (Product Manager), quản lý dự án (Project Manager),... Một vài thông tin về mức lương các vị trí mà cha mẹ có thể tham khảo như:
Để chinh phục được mỗi ngành nghề, con sẽ cần chú trọng trau dồi các kỹ năng tiêu biểu như:
Ngoài ra, cha mẹ có thể tham khảo thêm bài viết về định hướng ngành công nghệ thông tin chuyên sâu cho trẻ TẠI ĐÂY.
Về mức học phí đối với chương trình chuẩn ngành CNTT ở các trường chủ yếu dao động 18 – 29 triệu đồng/năm. Đối với chương trình chất lượng cao, học phí khoảng 33 – 42 triệu đồng/năm. Riêng tại ĐH Bách khoa Hà Nội, chương trình Khoa học Máy tính (do ĐH Troy - Hoa Kỳ cấp bằng), mức học phí 3 kỳ học/năm tương đương 90 triệu đồng.
Nhu cầu nhân lực đa dạng: Theo Trung tâm dự báo Nhu cầu Nhân lực và Thông tin thị trường lao động TP HCM, trong giai đoạn 2022-2025, ngành Truyền thông - Quảng cáo - Marketing tại TP HCM sẽ cần 21.600 lao động mỗi năm, chiếm khoảng 8% tổng số vị trí cần tuyển (Nguồn: VnExpress).
Ngành Truyền thông - Marketing có nhu cầu cao về nhân lực trong các lĩnh vực như:
Đối với các trường đại học công lập, mức học phí ngành Truyền thông - Marketing thường dao động từ 18 triệu đồng/năm đến 30 triệu đồng/năm. Đối với các trường đại học tư thục, mức học phí sẽ nhỉnh hơn, thường dao động từ 40 triệu đồng/năm đến 60 triệu đồng/năm.
Mức lương cạnh tranh: Mức lương khởi điểm cho các vị trí Truyền thông - Marketing dao động từ 7-10 triệu đồng/tháng. Sau vài năm kinh nghiệm, mức lương có thể tăng lên 15-20 triệu đồng/tháng hoặc cao hơn.
Ngành Truyền thông - Marketing là một ngành học năng động, đòi hỏi người học phải trau dồi và kết hợp nhiều thiên hướng khác nhau để thành công. Dưới đây là một số năng lực quan trọng:
Theo báo cáo từ Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TPHCM (Falmi) trong năm 2023, ngành kỹ thuật điện - điện lạnh - điện công nghiệp - điện tử hiện đang cần gần 11.000 nhân sự, chiếm 3,54% tổng nhu cầu nhân lực. Nhu cầu nhân lực tập trung ở các vị trí: Kỹ sư kỹ thuật điện; kỹ sư bảo trì điện công nghiệp; kỹ sư điện năng lượng mặt trời; kỹ sư điện công trình; kỹ sư điện tự động hóa; kỹ sư điện tử viễn thông; trưởng nhóm kỹ thuật điện công nghiệp; giám sát kỹ thuật điện và điện lạnh…
Tương tự, ngành cơ khí - tự động hóa cần gần 10.000 chỗ làm việc, chiếm 3,17% tổng nhu cầu nhân lực. Nhu cầu nhân lực tập trung ở các vị trí: Nhân viên thiết kế cơ khí; kỹ sư chế tạo máy; quản đốc xưởng cơ khí; quản lý vật tư cơ khí; trưởng phòng kỹ thuật cơ khí; kỹ thuật viên cơ khí; chuyên viên bảo trì cơ khí; nhân viên vận hành máy cơ khí; thợ hàn - tiện; thợ gia công cơ khí; thợ lắp ráp máy móc… (Nguồn: Dân Trí)
Về học phí:
Mức lương cao và ổn định: Mức lương khởi điểm cho các vị trí kỹ thuật dao động từ 8-12 triệu đồng/tháng. Sau vài năm kinh nghiệm, mức lương có thể tăng lên 20-30 triệu đồng/tháng hoặc cao hơn.
Cơ hội việc làm rộng mở: Ngành Kỹ thuật luôn nằm trong top ngành học đóng vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống, tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho sinh viên sau khi tốt nghiệp.
Để học tốt ngành kỹ thuật, người học cần có sự kết hợp của nhiều năng khiếu và kỹ năng khác nhau. Dưới đây là một số năng khiếu quan trọng:
Ngành Y dược luôn được đánh giá cao bởi tính nhân văn và sứ mệnh cao cả cứu người. Mặt khác, hiện nay, lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam đang phát triển nhanh chóng và có nhu cầu đáng kể đối với các chuyên gia được đào tạo trong tất cả các ngành Y Dược. Ước tính trong những năm gần đây, Việt Nam có tổng chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe tính theo phần trăm GDP cao thứ hai trong khu vực Đông Nam Á, chỉ sau Campuchia (Nguồn: VIRAC).
Với mức học phí dao động từ 50 - 70 triệu đồng/năm học ở trường công và từ 150 - 220 triệu đồng/năm học trường ngoài công lập, khối ngành y, dược đang thống trị bảng xếp hạng học phí bậc đại học tại Việt Nam. Một số ngành học có chi phí cao hơn: Ví dụ như ngành Răng Hàm Mặt, Y khoa Cấp cứu,... do yêu cầu cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại, đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao và thời gian đào tạo dài hơn.
Nhu cầu nhân lực lớn: Nhu cầu cao về nhân lực trong lĩnh vực y tế, đặc biệt là:
Mức lương ổn định và nhiều chế độ ưu đãi: Ngành Y dược có mức lương ổn định và nhiều chế độ ưu đãi, đặc biệt khi làm việc trong các bệnh viện công lập.
Để theo đuổi ngành y dược, người học cần đáp ứng được những yếu tố sau đây:
Theo Báo cáo từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, thương mại quốc tế dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng trong những năm tới. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), kim ngạch thương mại toàn cầu dự kiến sẽ tăng 4,4% vào năm 2024 và 4,2% vào năm 2025. Do đó, nhu cầu nhân lực cho ngành Thương mại Quốc tế dự kiến sẽ tăng 10-15% mỗi năm trong giai đoạn 2023-2025.
Về học phí:
Cơ hội hội nhập quốc tế: Ngành học này giúp sinh viên có cơ hội hội nhập quốc tế, làm việc trong môi trường đa văn hóa.
Mức lương hấp dẫn: Mức lương khởi điểm cho các vị trí Thương mại Quốc tế dao động từ 8-12 triệu đồng/tháng. Sau vài năm kinh nghiệm, mức lương có thể tăng lên 20-30 triệu đồng/tháng hoặc cao hơn.
Để theo đuổi ngành Thương mại Quốc tế, người học cần sở hữu những tố chất cần thiết dưới đây:
Ngành "hot" sau đại dịch: Ngành Du lịch đang dần phục hồi sau đại dịch Covid-19, hứa hẹn nhiều tiềm năng phát triển trong tương lai. Mặt khác, theo thống kê của Tổng cục Du lịch (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), mỗi năm ngành Du lịch Việt Nam cần thêm gần 40.000 lao động, nhưng chỉ có 14.000 sinh viên ra trường, trong đó chỉ có hơn 12% có trình độ cao đẳng, đại học trở lên. Chính nhu cầu cao về nhân lực trong khi số lượng sinh viên được đào tạo hàng năm thấp đã khiến cho Quản trị dịch vụ du lịch và lữ hành trở thành một trong top những nghề hot, lương khủng (Nguồn: VnEconomy).
Về học phí:
Nhu cầu nhân lực cao: Nhu cầu cao về nhân lực trong các lĩnh vực như:
Cơ hội việc làm đa dạng: Ngành Dịch vụ nhà hàng, khách sạn, du lịch mở ra nhiều cơ hội việc làm đa dạng cho sinh viên sau khi tốt nghiệp. Mức thu nhập cho vị trí quản lý khách sạn, du lịch quy mô vừa đạt 10 - 15 triệu đồng/tháng và 45 triệu đồng/tháng trở lên ở các khách sạn đạt chuẩn 5 sao.
Ngành Dịch vụ nhà hàng, khách sạn, du lịch (DVDL) là một ngành năng động, đòi hỏi người học có nhiều tố chất và kỹ năng khác nhau. Dưới đây là một số tố chất quan trọng:
Ngành học thiết yếu cho mọi lĩnh vực: Quản trị kinh doanh là ngành học luôn xếp vào top các ngành hot được thí sinh đặc biệt ưu ái, đăng ký lựa chọn trong các kỳ tuyển sinh đại học.
Ngành học này cung cấp cho sinh viên kiến thức và kỹ năng cần thiết để quản lý và điều hành doanh nghiệp trong mọi lĩnh vực.
Do được nhà nước hỗ trợ về tài chính, học phí ngành Quản trị kinh doanh của các trường công lập trung bình khoảng 20 triệu đồng – 40 triệu đồng/năm.
Cụ thể đối với từng chương trình học tại trường công lập như sau:
Còn đối với những trường ngoài công lập, mức học phí trung bình khoảng từ 30 triệu đồng - 80 triệu đồng/năm.
Mức lương cao và nhiều cơ hội thăng tiến: Ngành Quản trị kinh doanh, kinh tế, tài chính có mức lương khởi điểm cao và nhiều cơ hội phát triển trong các lĩnh vực như:
Ngành học thực tế và ứng dụng cao: Ngành học này cung cấp cho sinh viên những kiến thức và kỹ năng thực tế, có thể áp dụng vào công việc ngay sau khi tốt nghiệp.
Để theo đuổi thành công các ngành Quản trị kinh doanh, Kinh tế, Tài chính, người học cần trang bị cho mình những tố chất và kỹ năng sau:
Nhìn chung, mọi ngành nghề trên đều cần ứng dụng rất nhiều công nghệ hiện đại. Sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ đã và đang tác động mạnh mẽ đến mọi khía cạnh của đời sống, bao gồm cả lĩnh vực kinh tế và hoạt động của các doanh nghiệp. Chính vì vậy, công nghệ là một trong những kỹ năng quan trọng mà người trẻ hiện nay cần phải trau dồi để thành công và thăng tiến nhanh trong mọi lĩnh vực.
Việc chọn sai ngành học có thể dẫn đến nhiều hậu quả như: con không có hứng thú học tập, ảnh hưởng đến kết quả học tập, khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm sau khi tốt nghiệp... Do đó, cha mẹ cần cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố liên quan để giúp con lựa chọn ngành học phù hợp nhất. Dưới đây là 3 yếu tố quan trọng mà cha mẹ cần cân nhắc khi lựa chọn ngành học cho con:
Năng lực và sở thích của con là yếu tố đầu tiên cần được quan tâm. Cha mẹ cần đánh giá năng lực học tập của con dựa trên các yếu tố như: kết quả học tập, khả năng tiếp thu kiến thức, kỹ năng tư duy, điểm mạnh và điểm yếu. Đồng thời, cha mẹ cũng cần quan tâm đến sở thích của con bởi con sẽ có hứng thú và học tốt hơn khi theo đuổi ngành học yêu thích.
Để tìm ra năng lực và sở thích của con, cha mẹ có thể tham khảo một số cách sau:
Bên cạnh đó, ba mẹ cũng có thể tham khảo các dấu hiệu nhận biết năng khiếu của trẻ, đặc biệt là năng khiếu vẽ TẠI ĐÂY.
Một yếu tố khác mà phụ huynh cần xem xét là nhu cầu thị trường lao động. Điều này bao gồm việc nghiên cứu và đánh giá các xu hướng ngành nghề, cơ hội việc làm và tiềm năng tương lai trong ngành mà con quan tâm. Chọn ngành học phù hợp với nhu cầu thị trường lao động sẽ tạo ra nhiều cơ hội việc làm và sự ổn định nghề nghiệp cho con trong tương lai.
Khả năng tài chính của gia đình cũng là một yếu tố quan trọng khi lựa chọn ngành học cho con. Phụ huynh cần cân nhắc khả năng tài chính của gia đình để lựa chọn ngành học phù hợp với điều kiện chi trả. Một số ngành học có học phí cao hoặc yêu cầu đầu tư nhiều vào trang thiết bị, học liệu.
Ngày nay, nhiều bạn trẻ muốn tự chọn ngành học theo sở thích và năng lực của bản thân. Lúc này, các phụ huynh cần làm gì để hỗ trợ con tốt nhất?
Điều đầu tiên cha mẹ cần làm là tìm hiểu lý do con muốn tự chọn ngành học. Có thể con có đam mê và sở thích riêng, hoặc con muốn tự quyết định tương lai của mình. Việc hiểu được lý do của con sẽ giúp cha mẹ có cách hỗ trợ phù hợp.
Trong quá trình trao đổi về nguyện vọng chọn ngành học, cha mẹ nên giữ thái độ cởi mở, lắng nghe sở thích, đam mê và mong muốn của con. Cha mẹ cũng nên chia sẻ những kinh nghiệm và kiến thức của mình để giúp con có cái nhìn toàn diện hơn về việc chọn ngành học. Hãy cho con biết về chương trình đào tạo, cơ hội nghề nghiệp, mức lương, môi trường làm việc,... của từng ngành học.
Quá trình hướng nghiệp cho trẻ đôi khi sẽ cần kiến thức và chuyên môn nhất định trong việc phân loại tính cách, đặt câu hỏi gợi mở phù hợp hoặc tìm hiểu sâu về các con đường phát triển của một ngành nghề cụ thể,... Lúc này, cha mẹ nên cân nhắc tham khảo tư vấn từ các cá nhân hoặc đơn vị uy tín như: giáo viên hướng nghiệp, trung tâm hướng nghiệp tại trường con đang theo học, các tổ chức hướng nghiệp cho trẻ em, chuyên gia độc lập hoạt động trong lĩnh vực hướng nghiệp/giáo dục,...
Bên cạnh đó, việc cho con theo học từ sớm tại các đơn vị giáo dục và đào tạo liên quan đến ngành nghề con hướng tới như MindX (lĩnh vực CNTT) sẽ mang tới cơ hội tiếp xúc và nhận tư vấn từ các thầy cô, chuyên gia trong ngành cho cả cha mẹ và trẻ.
Cha mẹ có thể hỗ trợ con bằng cách cung cấp thông tin về các ngành học khác nhau, giúp con tìm hiểu về môi trường học tập và cơ hội việc làm sau khi tốt nghiệp. Cha mẹ cũng nên cùng con nghiên cứu và tìm ra hướng tiếp cận từ sớm, tạo điều kiện cho con tham gia các hoạt động ngoại khóa, thực tập, gặp gỡ người làm việc trong ngành, hoặc tham gia các khóa học nhỏ để con có thể có cái nhìn rõ ràng và đầy đủ hơn về ngành học đó, chuẩn bị hành trang tốt hơn trong tương lai.
Cha mẹ có thể tham khảo một vài bài kiểm tra uy tín giúp hướng nghiệp cho con dựa trên tính cách, sở thích như: Strong Interest Inventory (SII), Myers-Briggs Type Indicator (MBTI), Holland Codes (RIASEC),... Nếu con có định hướng cụ thể vào một lĩnh vực như CNTT, cha mẹ có thể giúp con tìm hiểu mảng nào phù hợp với mình qua bài Kiểm Tra Năng Lực của MindX.
Khi con đã chọn được ngành học, cha mẹ cần tiếp tục hỗ trợ con trong quá trình học tập. Hãy tạo điều kiện cho con học tập tốt nhất, đồng thời động viên và khích lệ con khi con gặp khó khăn. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần chuẩn bị các phương án cho các tình huống con muốn chuyển hướng giữa chừng hoặc kết quả không như ý. Vì trong độ tuổi chưa có đủ sự chín chắn và trải nghiệm, trẻ dễ có những sự thay đổi về định hướng.
Việc định hướng nghề nghiệp dựa trên top ngành học sẽ mang lại lợi thế trong việc đón đầu xu hướng việc làm cho con. Bên cạnh đó, việc cân bằng giữa đề xuất của cha mẹ và nguyện vọng của con là vô cùng quan trọng. Các con cần sự dẫn dắt từ người lớn để tích lũy kiến thức, kỹ năng và hiểu sâu sắc về xu hướng nghề nghiệp hiện nay. Lúc này, một lộ trình định hướng nghề nghiệp rõ ràng cùng trải nghiệm thực tập sớm với MindX là những bước đi quan trọng đầu tiên mà cha mẹ có thể chuẩn bị cho tương lai của trẻ.
Tại MindX, chương trình thực tập được tổ chức hàng quý để học viên thử sức làm nhiều vị trí khác nhau trong mỗi dự án. Dựa trên sản phẩm thực tế làm ra, các em được đánh giá năng lực kỹ thuật số tương ứng. Đây là cơ sở để con và ba mẹ tham chiếu, tìm ra thế mạnh và sở thích của bản thân và định hướng nghề nghiệp tương lai.
Bên cạnh đó, MindX là Trường học Công nghệ duy nhất tại Việt Nam có lộ trình học liên cấp từ cấp 1 đến khi tốt nghiệp Đại học. Với mạng lưới hợp tác gồm 200 doanh nghiệp lớn (liên tục mở rộng) trong nước và quốc tế như Viettel, Shopee và Chope, MindX cam kết hỗ trợ việc làm trọn đời cho học viên tốt nghiệp. Cha mẹ hãy đăng ký trải nghiệm miễn phí công nghệ 1:1 cùng chuyên gia tại MindX để tham khảo tư vấn nghề nghiệp cho con.